dinsdag 30 oktober 2012

September 2012

September was (zoals vaker) qua spelletjes de stilte voor de storm. Relatief weinig gespeeld, en daarvan nog minder spellen die ik nog niet kende. Van de 57 keer dat ik in september een spel speelde, betrof dat maar liefst 24 keer Dominion.
 
Drie nieuwe spellen en een nieuwe uitbreiding kwamen op tafel. Geen van de nieuwe spellen kon mij echt bekoren, maar de uitbreiding was een schot in de roos.
 
 
Coney Island
Dit was nog de beste spelervaring. Coney Island is een degelijk spel, gebaseerd op het verzamelen van blokjes, die je kan uitgeven om tegeltjes in je eigen kleur op het speelbord te leggen. Je kan ook blokjes uitgeven om die tegeltjes dan weer te bedekken met kermisattracties, waarvoor zowel jij als de eigenaren van de bedekte tegeltjes punten krijgen.
 
Een niet onaardig spel, dat echter niet echt iets nieuws bracht. Enig verband met het thema van het spel, een kermis op het Amerikaanse Coney Island, hebben de mechanismen niet.
 
 
Domaine
Een paar maanden geleden speelde ik al Löwenherz, een iets complexere variant van dit spel. Dat beviel toen goed. Vergeleken met dat spel leek er in Domaine een stuk minder spanning te zitten. Waar het verdelen van de kaartjes in Löwenherz door een soort veiling geschiedt, mogen in Domaine de spelers gewoon om de beurt een kaart uitzoeken. Daardoor verdwijnt er een stukje interactie uit het spel.
 
Of misschien lag het eraan dat we Domaine met z'n drieën gespeeld hebben. Met vier spelers schijnen beide spellen op hun best te zijn. Dat moet ik later dan nog maar eens proberen.
 
 
Egelrace
Dit is een eenvoudig race-spelletje, waarbij het de bedoeling is om je egels zo snel mogelijk naar de andere kant van het bord te krijgen. Helaas wordt met een dobbelsteen bepaald in welke rij je een egel mag verzetten, en vaak zal dat dan een egel van een tegenstander zijn. Je kan elkaar leuk dwarszitten door egels te blokkeren door er bovenop te gaan liggen, of door ze in een valkuil te laten lopen. Helaas kwam dit met drie personen niet echt uit de verf.
 
Ook dit spel moet ik met meer spelers proberen, voordat ik het definitief achter in de kast laat belanden.
 
 
En dan was er nog één andere nieuwigheid deze maand, zoals ik al zei: een uitbreiding.
 
Dominion: Dark Ages
De nieuwste doos van Dominion bevat maar liefst 35 verschillende koninkrijkskaarten, meer dan iedere voorgaande uitbreiding. Het is te zien dat Dark Ages bijna de laatste uitbreiding is die voor Dominion uitkomt: de meest voor de hand liggende kaarten zijn al verschenen, en de kaarten worden dan ook steeds complexer.
 
Veel van de nieuwe effecten in Dark Ages hebben te maken met het vernietigen van kaarten. Sommige kaarten leveren extra voordeel op als je ze vernietigt; andere vissen bruikbare kaarten op uit de afvalhoop van vernietigde kaarten, en weer andere vernietigen kaarten van de andere spelers.
 
Ik zou Dominion: Dark Ages dan ook niet aanbevelen voor beginnende spelers. Maar voor gevorderden is dit mogelijk de meest interessante doos tot nu toe. Er zijn steeds meer combinaties van kaarten die op een verrassende manier samenwerken, en het wordt nog steeds weer leuker om die combo's sneller te proberen te vinden dan de tegenstanders.
 

zaterdag 20 oktober 2012

Spiel 2012

Ik ben weer terug van Spiel, een vermoeiende trip van drie dagen naar de grootste spellenbeurs ter wereld. Een volledig verslag zou te lang worden, maar hier zijn wat highlights:
 
Het verblijf
Dit was de eerste keer dat ik meerdere dagen in Essen verbleef. Met een stel vrienden hadden we een appartement gehuurd, en dat is (mij) heel goed bevallen. Met drie dagen op de beurs kon ik het me veroorloven om rustig aan te doen (al heb ik dat niet echt gedaan), en had ik genoeg tijd om alles te zien wat ik wilde zien. Bonus was dat we 's avonds al enkele van de gekochte spellen hebben kunnen spelen.
 
Het enige minpuntje was dat de eigenaar van het appartement had begrepen dat we voor 2013 gereserveerd hadden, waardoor hij in allerijl een nieuw onderkomen moest zien te vinden. Maar dat probleem was gelukkig snel opgelost, en voor volgend jaar wil ik het zeker weer zo doen.
 
De drukte
Een van mijn medereizigers had me gewaarschuwd voor de zaterdag: een traditioneel drukke dag. Het bleek echter dit jaar mee te vallen. De donderdag en de vrijdag bleken ietsje drukker te zijn dan normaal, en op zaterdag was het opvallend rustig. Relatief, natuurlijk, want er waren nog altijd tienduizenden bezoekers. Misschien kwam de rust door het heerlijke weer, waardoor we heerlijk in het zonnetje konden zitten op het middenterrein.
 
De gespeelde spellen
Ieder jaar neem ik me voor om meer spellen te spelen tijdens de beurs. Helaas komt dat er niet van, omdat ik er de tijd niet voor heb, of omdat er geen tafels vrij zijn bij de spellen die me aanspreken. Dit jaar heb ik natuurlijk meer gespeeld dan anders, al zaten daar niet de echte publiekstrekkers van Spiel 2012 bij. Van die nieuwe toppers heb ik trouwens ook geen een meegenomen; die komen nog wel een keer.
 
Natuurlijk hebben we Tumblin Dice en Crokinole gespeeld. Deze spellen vielen bij de minder fanatieke spelers in onze groep erg in de smaak; zelf kan ik ze ook erg waarderen. Helaas heb ik ze allemaal verloren.
 
Proxy Wars was het eerste nieuwe spel dat ik geprobeerd heb. Het is een kaartspelletje over de strijd tussen het grootkapitaal en milieu-strijders. Je begint met een hele stapel kaarten, waarvan je er iedere beurt eentje in het spel mag brengen. Ook mag je personen in de strijd gooien, en ze van kaart naar kaart verplaatsen, zodat je de speciale eigenschappen van de kaarten mag gebruiken. Het spel begon een beetje stroef, omdat je zelf de kaart mag uitzoeken die je wil spelen, en je dus eerst alle kaarten moet bestuderen. Na een tijdje liep het al soepeler, en was het best een aardig spelletje. Helaas voor twee personen, en daarom uiteindelijk niet geschikt om te kopen.
 
Hanabi heb ik ongespeeld gekocht, en 's avonds uitgeprobeerd. Wat een geweldig spel zit er in dat kleine doosje! Met geen ander spel te vergelijken, een echte aanrader, en misschien wel mijn favoriet van de hele beurs dit jaar.
 
Schinderhannes, een wat ouder spel, bevat het (briljante) deductiemechanisme uit Tobago, maar laat alle overbodige fratsels (de over het bord bewegende pionnen, de bonusacties van de amuletten, enzovoorts) weg. Zo ontstaat een elegant deductiespel, waarin je kaarten speelt om erachter te komen waar de rover Schinderhannes zijn misdaden heeft gepleegd. Overigens is dit spel ouder dan Tobago, dus heeft dat laatste spel dit mechanisme eigenlijk van Schinderhannes geleend.
 
Kalua gaat over een tropisch eiland, waar verschillende godsdiensten strijden om aanhangers. De godsdienst die uiteindelijk alle families op het eiland aanhangen, die wint. Van iedere godsdienst wordt bijgehouden hoe gelukkig de aanhangers zijn. Aan het eind van de ronde lopen er families over van de ongelukkigste godsdiensten naar de gelukkigste godsdienst. Maar de ongelukkige aanhangers bidden wel meer tot hun goden, waardoor die spelers meer "bidpunten" kunnen besteden aan het spelen van kaarten. Aardig spelletje, maar voor mij te licht om de prijs te betalen die gevraagd werd.
 
The Resistance bleek in onze groep erg goed te werken. In een kroeg in Essen kwam het tot hele discussies, en werd iedereen op luide toon beschuldigd van bedrog. Het nieuwe materiaal is een stuk minder verwarrend dan de oude uitvoering van het spel. Overigens ben ik niet gegaan voor de "Avalon"-versie, omdat dat thema me toch minder kon boeien.
 
De 18xx-en
We waren donderdag lekkere vroeg aanwezig, zelfs nog voordat de beurs openging. Precies 58 seconden na het openen van de deuren stonden we dan al binnen. Meteen liep ik naar de stand in hal 4 waar ik de treinenspellen af kon halen, die ik van tevoren besteld had. Helaas had de auteur maar tijd gehad voor drie van de vier spellen, maar om kwart over tien had ik toch al de helft van mijn normale Essen-budget besteed.
 
Ik heb mijn ogen opengehouden voor andere 18xx-en die ik nog niet bezit, maar geen meer gevonden; tot zaterdag. De groothandelaar Heidelberger heeft op de beurs diverse stands waar ze in grote hoeveelheden en tegen forse kortingen uitgeversrestanten verkopen. Ik was helemaal door de stand heengelopen, niets gevonden, en toen zag ik achter de kassa een paar losse spellen staan, waaronder 1861! Een exemplaar maar, met een geïmproviseerd prijskaartje van slecht 40 euro, een derde van wat ie normaal moet kosten! Hoe het mogelijk is dat zo'n spel daar terecht komt, dat begrijp ik niet, maar ik was er wel heel blij mee. Voor mij de vondst van het jaar!
 
De ruilactie
Op Boardgamegeek is ter gelegenheid van Essen een ruilactie gehouden, de Essen math trade. Iedereen kon een aantal spellen op een lijst zetten die hij of zij kwijt moest. Nadat de lijst was afgesloten (er stonden toen precies 2500 spellen op) kon je voor ieder spel aangeven welke spellen je daarvoor terug wilde krijgen. Tenslotte ging de computer aan het rekenen wie welke spellen aan wie door moest geven, zodat er zoveel mogelijk spellen doorgegeven konden worden en iedereen tevreden was.
 
Iedere dag was er op Spiel een bijeenkomst in een van de ruimtes tussen de hallen, waarop iedereen zijn spellen probeerde door te geven. Een heel chaotisch geheel, met veel heen en weer geloop met bordje met je naam erop.
 
Zelf ben ik bijzonder gelukkig met de uitkomst van de math trade. Ik heb vier spellen die ik dubbel had (De Kathedraal, Bamboleo, Elfengold, Java) geruild tegen vier spellen die ik erg graag wou hebben: Lunar Rails, Wings of War: Burning Drachens, Revolution en Kansas Pacific. Maar ik heb vooral genoten van de happening zelf. En het was leuk eens een aantal gezichten te zien die bij namen op de 'Geek horen.
 
De aankopen
Van links naar rechts, van boven naar beneden:
kaartenhoesjes voor Hoogspanning en Magic
18Rhl
18VA
kaartendoosjes
1861
Lunar Rails (geruild)
Kingdom Builder: Nomads
18Ruhr
Schinderhannes
Hanabi
Sutter's Mill
Agricola België-deck
Agricola Wereldkampioenschapsdeck
Agricola promo's
Agricola Nederland-deck
Agricola pi-deck
Hoogspanning: Quebec/Baden-Württemberg
Wings of War: Burning Drachens (geruild)
Wings of War: Flight of the Giants
Copycat
houten schijfjes voor 18xx-spellen
Revolution:The Dutch Revolt 1568-1648 (geruild)
Card City
The Resistance
Hoogspanning: Noord-Europa/Groot-Brittannië en Ierland
Hoogspanning promo-kaarten
 
Al met al een veel grotere buit dan vorig jaar.
 

maandag 15 oktober 2012

Essenvoorbeschouwing 2012: de rest

Op Essen komen niet alleen nieuwe treinenspellen uit. Ook in andere genres zijn er spellen die mijn aandacht getrokken hebben. Het is altijd lastig om de krenten uit de pap te vissen, dus daarvoor ga ik de extra dagen gebruiken dat ik dit jaar langer op de beurs ben. Meer spelen, minder ongezien kopen dus. Of dat gaat lukken, is altijd nog maar de vraag.
 
In ieder geval is mijn verlanglijstje nog nooit zo kort geweest. Ik ben bij het doorspitten van de Essen-preview op Boardgamegeek maar weinig items tegengekomen die ik meteen moest hebben. Daarbij komt nog eens dat het percentage uitgaven dat 40 euro of meer moet kosten weer schrikbarend is gestegen. Tel daarbij op dat er weer meer vrienden en vaste medespelers dit jaar naar Spiel af zullen reizen, en dan begrijp je dat ik me niet verplicht meer voel om zomaar alles te kopen.
 
Welke spellen haalden het toch nog?
 
 
Fremde Federn
De laatste jaren vielen de nieuwe grote spellen van Friedemann Friese tegen. Hoogspanning: Fabrieksmanager viel nog wel mee, al is het weinig gespeeld. Maar Fürstenfeld en vooral Hoogspanning: De eerste vonken waren miskopen.
 
Toch ben ik weer heel benieuwd naar Fremde Federn. Voor dit spel heeft FF afgekeken bij een aantal topspellen. Het combineert een worker placement mechanisme waarin iedere beurt meer acties beschikbaar komen (zoals in Agricola) met een deck building element (à la Dominion). Het aanbod van kaarten die je kunt kopen doet dan weer denken aan Through the Ages.
 
Ik zal Fremde Federn wel meenemen. Het idee staat me erg aan, en het krijgt al een paar lovende kritieken. Bovendien, en dat is ook niet onbelangrijk, heeft een van mijn favoriete spelillustratoren, Maura Kalusky, weer een prachtig uiterlijk gegeven aan dit spel dat draait om een politieke campagne. Ik weet zeker dat de voorkant van de doos op de stand van 2F op metershoge affiches afgebeeld zal staan.
 
 
Hanabi
Een van de kleine hits van vorige Spiels was Habani & Ikebana, twee spellen die met hetzelfde materiaal gespeeld konden worden. Vooral het samenwerkingsspel Habani viel in de smaak. Dit jaar is er een nieuwe editie uitgekomen. Weliswaar alleen van Habani, maar dan wel in de reeks goedkope Amigo-kaartspellen, dus er is geen enkele reden om 'm te laten liggen.
 
 
Card City
Alban Viard is bekend geworden door zijn Age of Steam-kaarten, en dat betekent al dat hij een kundig spelontwerper is. Zijn eigen spel Town Center is ook goed ontvangen onder zijn fans, en omdat treinenspelers altijd goede smaak hebben, betekent dat automatisch dat ik ook geïnteresseerd ben. Helaas is Town Center vrijwel uitverkocht in de voorverkoop, maar Card City ziet er ook veelbelovend uit.
 
Zoals de naam al aangeeft, bouwt iedere speler in Card City een eigen stad uit kaarten. Iedere kaart laat een wijk zien, bijvoorbeeld een woonwijk, handelswijk, of industriegebied. Iedere ronde verdien je geld op basis van het aantal handelswijken in je stad, en aan het eind van het spel ontvang je punten van al je woonwijken.
 
Het meest interessante onderdeel van het spel is hoe de kaarten verdeeld worden. Iedere ronde trekt een van de spelers een aantal kaarten, en verdeelt deze in twee stapels: een van twee open kaarten, en een van twee andere open kaarten en een aantal dichte kaarten. De volgende speler mag dan kiezen voor de open kaarten, of mag de open kaarten aan de startspeler geven, om vervolgens op dezelfde manier de kaarten verder te verdelen. Door deze wijze van kaartenverdeling speelt bluf en het inschatten van wat een ander wil hebben een grote rol in Card City.
 
Als dit spel te koop is, schaf ik 'm zeker aan. De prijs speelt daarbij zeker een rol: met 18 euro valt die voor een spel van een kleine uitgever best mee, in vergelijking tot veel andere spellen.
 
 
Le Havre: Der Binnenhafen
De tweepersoonsversie van Agricola heb ik nog niet gespeeld, maar toch ben ik al nieuwsgierig naar de opvolger: de tweepersoons-Le Havre. Uit de spelregels blijkt dat deze versie iets abstracter is dan de oerversie van het spel, maar het ziet er niettemin interessant genoeg uit om mee te nemen.
 
Natuurlijk gaat het in dit spel er weer om om zoveel mogelijk goederen te verzamelen, om te zetten in waardevollere goederen, en dan voor veel geld te verkopen. Geen onbekend thema in hedendaagse spellen, maar de spellen van Uwe Rosenberg steken met kop en schouders boven de soortgenoten uit.
 
 
Mutant Meeples
Dit spel is geïnspireerd door de puzzel-klassieker Ricochet Robots, waarin je robots in zo weinig mogelijk zetten naar een bepaalde plaats op het bord moet verplaatsen. Alle spelers proberen tegelijkertijd een oplossing te vinden, en wie de kortste oplossing vindt, heeft de ronde gewonnen.
 
In Mutant Meeples zijn de robots vervangen door meeples, de houten poppetjes uit Carcassonne. Iedere meeple (er zijn er in totaal 8) heeft een eigen superpower: eentje kan door muren lopen, een ander kan een stapje opzij doen, enzovoorts. Maar als je met een meeple het einddoel hebt bereikt, mag je vanaf dat moment die meeple niet meer gebruiken, en worden de volgende puzzels voor jou lastiger om op te lossen.
 
Ik ben een groot fan van Ricochet Robots, en deze variant lijkt mij niet onaardig. Goed genoeg om te kopen? Dat weet ik nog niet. Vraag het me over een paar dagen nog eens...
 
 
The Resistance: Avalon
Dit is een nieuwe uitgave van The Resistance. In The Resistance moet "het verzet" een vijftal missies uitvoeren. Maar onder de spelers bevinden zich een aantal verraders, die de missies willen laten mislukken. Er wordt steeds gestemd over wie er mee mogen doen aan de missies, en uit die openbare stemmingen moeten de spelers proberen te achterhalen wie de trouwe verzetsleden zijn. Een spel in het genre van Weerwolven dus, maar dan nog leuker omdat er geen spelleider nodig is en alle spelers tot het einde toe meedoen.
 
Avalon is hetzelfde spel, maar nu gesitueerd aan het hof van Koning Arthur. Er zijn zes geheel nieuwe rollen aan het spel toegevoegd, waarvan het overigens nog onduidelijk is wat ze doen. En nu sta ik in dubio welke versie ik wil kopen. Het thema van het origineel bevalt me beter, en het spelmateriaal is vergelijkbaar van kwaliteit, nu er van The Resistance een nieuwe uitgave uit is. Maar die nieuwe rollen, die wil ik ook niet laten lopen. Ik denk dat ik in Essen pas beslis; misschien zelfs gewoon op basis van de prijs.
 
(Er komt ook een Nederlandse versie van The Resistance aan. Maar die heeft de minder sfeervolle naam "De Mol"... Bovendien heb ik altijd liever het origineel.)
 
 
Agricola-uitbreidingen
Er komen op Essen ook een aantal nieuwe uitbreidingen voor Agricola uit. Omdat ik de auteur ben van het naslagwerk over alle Agricola-kaarten, ben ik welhaast verplicht om al deze uitbreidingen te kopen (wat overigens geen straf is). Op het lijstje staan: het Wereldkampioenschapsdeck, het Nederland-deck (beide al wat langer uit), het België-deck, en het "pi-deck".
 
 
Er zijn nog veel andere spellen die ik zou kunnen noemen: Fleet, Escape, Seasons, enzovoorts. Maar ja, je kan niet alles kopen, en gelukkig zullen mijn vaste medespelers een groot aantal van deze spellen mee terug nemen. Als ze dan blijken te bevallen, is het nooit te laat om ze alsnog aan te schaffen.
 
Ik wens iedereen die de komende dagen naar Duitsland gaat een gezellige en leuke Spiel toe! En voor de anderen zal ik na afloop hier nog wel een verslagje plaatsen.
 

dinsdag 2 oktober 2012

Essenvoorbeschouwing 2012: overal treinen!

Nog ruim twee weken, en dan ga ik weer naar Essen. En ik kijk er nu al erg naar uit. Niet dat de nieuw aangekondigde spellen nu zo bijzonder zijn. Het lijkt wel alsof er ieder jaar minder echt goede spellen op Spiel verschijnen, en dat terwijl het aanbod alleen maar toeneemt. Het zal wel aan mij liggen.

Maar toch wordt dit een mooie jaargang, want voor het eerst ga ik meer dan een dag naar de beurs. Van woensdag tot zaterdag heeft een groep vrienden een apartement gehuurd in het centrum van Essen. Dat geeft dus 's avonds meteen gelegenheid om de nieuw gekochte spellen uit te proberen.

Voordat het feest begint, kan je van mij nog twee voorbeschouwingen verwachten, en een terugblik op het allerbeste spel van Spiel 2011. In deze eerste voorbeschouwing zal ik een aantal nieuwe treinenspellen de revue laten passeren. Zoals uit de rest van dit blog wel blijkt, ben ik een groot fan van dit genre, en het zal dan ook niet verbazen dat de helft van mijn verlanglijstje in dit schema past.

Winsome Essen Set
Als je het over treinenspellen en Essen hebt, dan kan je de nieuwe Essen set van Winsome Games heen. Deze kleine Amerikaanse uitgever publiceert ieder jaar een paar nieuwe treinenspellen in een gelimiteerde opgave. De belangrijkste nieuwigheid dit jaar is 1830 Cardgame, een kaartspel gebaseerd op het bekende bordspel 1830. Dat belooft wat, want dit kaartspel zou Korter duren dan het bordspel, met toch heel wat diepgang.

De Essen set wordt alleen als pakket verkocht, dus als je 1830 Cardgame wilt hebben, dan krijg je daar ook een ander treinenspel bij, en vier uitbreidingen op Winsome Essen spellen uit eerdere jaren, die je waarschijnlijk niet hebt. De enige uitzondering is een nieuwe kaart voor Age of Steam, dat oorspronkelijk ook uit de stal van Winsome komt.

Mocht je deze spellen willen kopen, dan heb je pech. Ieder jaar worden er maar 100 sets verkocht, en die waren binnen twee dagen allemaal gereserveerd. Gelukkig hebben twee van mijn vaste groep medespelers deze set bemachtigd. Die kunnen ze op donderdagochtend op komen halen, want daarna doekt de uitgever zijn kraampje op. Ik zal de twee spellen in de set dus zeker snel kunnen spelen. En als ze bevallen, dan wacht ik wel op een nieuwe uitgave, bijvoorbeeld van Queen, die al veel spellen van Winsome herdrukt hebben (denk aan Chicago Express, Samarkand, en German Railways).

Trains
Als Winsome een deckbuilding game à la Dominion uit had gegeven, dan zag het er vast zo uit als Trains, een spel dat helemaal uit Japan over komt vliegen.

Zoals in iedere deckbuilder, heb je je eigen stapeltje kaarten. Je begint met een paar treinen, een stationskaart en een paar spoorlegkaarten, en daarmee kan je betere kaarten aanschaffen uit de voorraad. Natuurlijk zijn er veel verschillende kaarten, waarvan je ieder spel een andere selectie gebruikt.

Bij het uitspelen van sommige kaarten kan je je netwerk van spoorwegen uitbreiden. Dit doe je door blokjes te leggen op het speelbord, dat een regio van Japan uitbeeldt. Dit bord is het grootste verschil met Dominion, de oer-deckbuilder.

De laatste jaren verschijnen er steedss meer Japanse spellen op Spiel, en daar zitten vaak bijzondere dingen tussen; lang niet altijd goed, maar altijd verrassend. Naar verluidt is Trains een zeer geslaagd spel. Op Spiel verwacht men den ook dat het snel uitverkocht is, want het grootste deel van de voorraad is al in de voorverkoop verkocht.

Express 01
Nog een door 18xx geïnspireerd kaartspel. Op een kaart van Duitsland, gevormd door 35 kaarten, proberen de spelers spoorwegnetwerken aan te leggen. Dat doen ze door het uitspelen van kaarten waarop spoor is afgebeeld, met af en toe een station van een van de maatschappijen in het spel.

In plaats van de kaarten te gebruiken als spoor, kan je ze ook uitspelen als aandelen. Door het bezit van de aandelen, kan je punten verdienen, als de desbetreffende maatschappij het op het bord goed doet.

Express 01 klinkt als een aardige lichte variant van een 18xx. Om de prijs (slechts 20 euro) hoef ik 'm zeker niet te laten liggen. Helaas zijn de uitbreidingen waarschijnlijk niet meer te koop: de alternatieve kaarten van de Benelux en de Verenigde Staten waren alleen bedoeld voor de voorverkoop.

18Ruhr
Natuurlijk zijn er ook enkele klassieke 18xx-en te koop. Hiervan ga ik in ieder geval de nieuwe 18Ruhr kopen; ik heb 'm al besteld. Naast de normale treinenmaatschappijen zitten er in dit spel ook mijnen en andere industriële bedrijven. Ook in deze maatschappijen kan je aandelen kopen, alleen leggen deze geen spoortegels op het bord. Spoorwegen en andere bedrijven beïnvloeden elkaars ontwikkeling.

Waarschijnlijk is 18Ruhr een middellange 18xx, wat betekent dat het langer duurt dan bijvoorbeeld 1830. De auteur neemt daarnaast nog een paar spellen mee naar de beurs, en daar hoop ik er ook nog wel een paar van te scoren. De lange winteravonden kunnen niet snel genoeg beginnen :)

Starship Merchants
Een simpelere versie van 18xx is Starship Merchants. Hierin koop je ruimteschepen aan, om vervolgens asteroïden te gaan ontginnen. De aandelenmarkt ontbreekt in dit spel: iedere speler is directeur van zijn eigen bedrijfje. De "train rush" daarentegen is wel aanwezig, en vormt de kern van het spel. De aankoop van een nieuw en beter type ruimteschip zorgt ervoor dat oudere types uit het spel verdwijnen, zodat andere spelers een probleem hebben.

De speelduur van Starship Merchants is volgens de doos echts 90 minuten, en daarmee is dit een spel dat op een reguliere spellenavond niet misstaat. Volgens mij is dit een van mijn zekerste aankopen op Spiel dit jaar.

Hoogspanning: Quebec, Baden-Württemberg, Noord-Europa, Britse Eilanden
En natuurlijk zijn er zoals ieder jaar ook weer nieuwe kaarten voor Hoogspanning. Maar liefst 4, dit keer, want een paar maanden geleden zijn Quebec en Baden-Württemberg al heruitgebracht. Oorspronkelijk komen deze uit respectievelijk de Franse uitgave van Hoogspanning en een reclameartikel van een Duitse elektriciteitverkoper.

En nu op Essen komt daar nog een kaart van Noord-Europa en een van Groot-Brittannië en Ierland bij. In deze uitbreiding zit ook een stapeltje nieuwe elektrriciteitscentrales: ieder gebied op de kaart heeft twee bijbehorende centrales. Van Hoogspanning-kaarten heb je er nooit genoeg, en ik verwacht er zoals gewoonlijk weer veel van.